Participatiekunst

De afgelopen tijd zag ik een aantal keer kunstwerken waar je zelf aan mocht deelnemen. Bij dit soort participatiekunst  schept de kunstenaar de voorwaarden en context, maar laat daarna het proces op zijn beloop. Op die manier ontstaat er een onverwachts kunstwerk, waar je je als bezoeker betrokken bij voelt. Hier een aantal kunstwerken waaraan ik een steentje bijdroeg:

Kimsooja, Archive of mind, Venetië september 2007

In Venetië bezocht ik Palazzo Fortuny waar Archive of mind stond. Je mocht een balletje klei maken en dat op een tafel leggenn. De kunstenaar had strikte regels opgesteld met als doel een moment van reflectie en rust te bieden. Behalve dat het lekker voelde om een bolletje klei te kneden, vond ik het zelf eigenlijk geen heel bijzondere ervaring.

David Medalla, A Stitch in Time, Venetië september 2017

Lee Mingwei, When Beauty visits, Venetië september 2017

Ook in Venetië, op de Biënnale, waren twee participatiekunstwerken  waar ik niet aan mee deed, maar wel naar heb gekeken. De eerste was A Stitch in Time van David Medalla. Deze kunstenaar laat dit werk rondreizen en nodigt overal mensen uit om een doek te borduren. Zo ontstaat een verhaal van alle bezoekers over de hele werd samen. Ik deed er zelf niet aan mee omdat ik niet kan borduren en daardoor was voor mij de drempel te hoog. 

Het andere kunstwerk was van Lee Mingwei getiteld When Beauty visits. Het is een soort performance waarbij de kunstenaar bezoekers uitnodigt om op een speciale stoel te gaan zitten en van de omgeving te genieten. Het werk gaat over schoonheid; na deelname krijgt de bezoeker een brief mee, die pas geopend mag worden wanneer de persoon weer ergens schoonheid ervaart. Het probleem was dat allerlei bezoekers onuitgenodigd op de stoel gingen zitten, waardoor de kunstenaar op dat moment meer bezig was met mensen hier op wijzen dan met iemand schoonheid laten ervaren.

Tenslotte at ik een stukje kunstwerk op. Felix Gonzales-Torres maakt kunst die je mag aanraken, opeten of veranderen. In dit geval lagen er duizenden snoepjes die je mocht opeten in een lange rechthoek. Na aanmoediging van de suppoost - je wordt toch onzeker of het dan wel echt mag - stak ik een snoepje in mijn mond. Het smaakte naar ananas. Gonzales-Torres wil met zijn werk je uitdagen om op een andere manier met kunst om te gaan. Inderdaad aarzelde ik om het kunstwerk aan te raken, omdat je zo gewend bent dat dat niet mag. Het leuke aan dit werk vond ik dat de (nogal sterke) smaak van het snoepje nog lang in mijn mond bleef hangen, waardoor ik langer met dit kunstwerk bezig ben geweest dan gemiddeld.

Felix Gonzales-Torres, 'Untitled'(Placebo), SCAD Museum of Art, november 2017

Het is een bekend gegeven dat mensen meestal maar enkele seconden naar een kunstwerk kijken. Het leuke van een participatiekunstwerk vind ik dat je langer en intensiever met het werk bezig bent. Daardoor maakt het denk ik ook meer indruk en onthoud je het beter. Eén van de uitdagingen waar kunstenaars voor staan is om de goede context scheppen; mensen moeten zich echt uitgenodigd voelen om mee te doen en het is spannend of het zal werken. Het resultaat verschilt nogal, zo werd Archive of Mind een mooi geheel door de verschillende tinten grijs van de klei en de strikte instructies om er een balletje van te maken, terwijl A Stich in Time veel meer een bonte verzameling bijdragen van alle bezoekers werd. Maar het allerleukste aan een participatiekunstwerk vind ik gewoon lekker bezig zijn, om iets te doen of dat nu kleien, borduren of iets opeten is.