Achter de schermen bij musea

Tentoonstelling in opbouw tijden MuseumCamp 2016

De Museumpodcast ben ik begonnen om een kijkje te geven achter de schermen bij musea. Ik merkte dat mensen verbaasd waren wanneer ik vertelde over het dagelijks werk in musea; bijvoorbeeld dat tentoonstellingen jaren van tevoren worden voorbereid, dat er koeriers meereizen wanneer een kunstwerk aan een ander museum wordt uitgeleend en dat veel musea eisen stellen aan lengte, toon en inhoud van tekstbordjes. Het valt me de laatste tijd op dat musea ook steeds meer van dit werk achter de schermen laten zien in presentaties voor de schermen. Een paar voorbeelden die ik de laatste tijd tegenkwam.

Restauratie op zaal bij de tentoonstelling Uit de Mode

Restaureren
Een belangrijk taak van musea is het behoud en beheer van de collectie. Musea laten steeds meer zien van wat dat inhoud. Bijvoorbeeld door restauraties op zaal uit te voeren, waar bezoekers het kunnen volgen en zelfs vragen kunnen stellen.

In het Centraal Museum is nu de tentoonstelling Uit de Mode te zien, deze tentoonstelling toont hoe de modecollectie is verzameld, en wordt geconserveerd en gerestaureerd. Enkele dagen per week wordt er op zaal gerestaureerd en bezoekers kunnen ook zelf aan de slag met 'mannequinage'; het aankleden van paspoppen.

Er zijn meer musea die restauraties op zaal laten zien aan het publiek. Zo restaureert het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden op dit moment de verzameling gipsen beeldden op zaal, waar bezoekers vragen kunnen stellen aan de restauratoren. Museum Voorlinden heeft een restauratieatelier waar je altijd in kan kijken via een groot raam en in augustus 2017 is dit atelier op vrijdagmiddag ook echt open en kun je vragen stellen aan de restauratoren.

Wanneer restaureren niet op zaal gebeurt, biedt internet uitkomst. Het Zeeuws Museum maakte bijvoorbeeld een serie video's 'Even geduld AUB' waarin je de restauratie van allerlei soorten objecten kunt volgen; van papier tot de lijst van een schilderij. Verder houdt het restauratieatelier van het Frans Hals Museum een blog bij en ook sommige onafhankelijke restauratoren bloggen over hun werk.

Doe het zelf archief in het Van Abbemuseum

Depot
Het grootste gedeelte van museale collecties staat in depots en is maar zelden te zien. Depots zijn meestal niet te bezoeken en vanwege veiligheidsredenen is de precieze locatie soms zelfs geheim. Enkele musea laten (soms) wel publiek in hun depot toe.

Zo kon je in Naturalis (nu deels in verbouwing) met een zaklamp in de toren schijnen waar duizenden opgezette dieren worden bewaard. En in het Van Abbemuseum was tot voor kort het Doe het zelf archief waar je als bezoeker zelf aan de slag mocht met de collectie.

Over enkele jaren opent Museum Boijmans Van Beuningen een depot dat ook (deels) toegankelijk zal zijn voor publiek. Dit doet het museum om meer van de collectie en de zorg daarvoor te laten. Directeur Sjarel Ex zei hierover: 'Bezoekers kunnen straks zelf zien met hoeveel zorg, gevoel voor detail en liefde wordt gewerkt aan het behoud van elk afzonderlijk kunstwerk voor toekomstige generaties.

Het Amsterdam Museum stelde al eens hun collectiecentrum open en ook het Centraal Museum hield eerder een open depot dag. Het Gemeentemuseum liet geen bezoekers in het depot, maar bracht wel depotstukken naar het museum om er uitleg bij te geven. Dit soort activiteiten vindt onregelmatig plaats, dus houd de diverse websites en social media van musea in de gaten voor aankondigingen.

Het Museumbedrijf
En dan zijn er nog veel meer werkzaamheden in musea waar je als bezoeker vaak weinig van ziet. Cultureel online magazine MEST maakte een serie achter de schermen van culturele organisaties en liep daarvoor onder andere een dag mee met de technische dienst van Stedelijk Museum Den Bosch.

Het videoplatform voor musea ARTtube maakte een serie over iconische tentoonstellingen van de twintigste eeuw. Hierin worden vijf bijzondere tentoonstellingen besproken, met veel aandacht voor de totstandkoming van die tentoonstellingen.

Museum Van Loon schrijft een blog over de werkzaamheden in het museum waarop allerlei onderwerpen aan de orde komen; van achtergrond bij de collectie tot verslagen van onderzoek dat het museum doet. Ook een ander museum aan de Amsterdamse grachten houdt een blog bij; Museum Willet Holthuysen doet via hun blog verslag van onderzoek en restauraties.

Hoe kunst wordt vervoerd en opgehangen kun je zien via diverse video's over kunsttransport op ARTtube. en ook op de diverse Youtubekanalen van musea is nog veel meer te vinden over de achterkant van het museumbedrijf. Via blogs kun je ook veel lezen over wat er in musea gebeurt. Tenslotte kun je natuurlijk afleveringen van De Museumpodcast terugluisteren. Iedere keer spreek ik iemand over zijn werk in het museum; onder andere over restaureren, over collectiebeheer en over de bouw van een museum.

Kennen jullie nog meer voorbeelden van musea die meer laten zien van wat er achter de schermen gebeurt?